Vefat eden kişilerin ardından geride malları ve borçları kalmış olabilir. Bu durumda vefat eden kişinin mirasçıları geriye kalan malvarlığı ve borçlar üzerinde birtakım hak ve yükümlülüklere sahip olurlar. Vefat eden kişinin borçlarının malvarlığından fazla olması halinde oluşacak hukuki durum başka bir yazımızda ele alınacaktır. Bu yazımızda mirasçıların kendilerine miras kalan malları nasıl elde edebilecekleri konusuna değinilecektir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki mirasçıların Türkiye’de bulunan miras mallarını elde edebilmek için mirasçı olduklarını ispat etmeleri gereklidir. Bu ispatı sağlamaya yarayan belge mirasçılık belgesidir. Miras bırakan kişi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ise mirasçıları bulundukları yerdeki herhangi bir notere başvurarak mirasçılık belgesinin verilmesini talep edebilirler. Miras bırakan ve mirasçılarının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaları nedeniyle aralarındaki soybağı ilişkisini gösteren kayıtlar merkezi sistemde bulunuyor olup noterlerce mirasçılık belgesinin verilebilmesi mümkündür.
Miras bırakanın ve/veya mirasçıların yabancı olmaları halinde ise mirasçılık belgesinin noterlerden elde edilebilmesi mümkün değildir. Bu durumda yabancıların Türkiye’de bulunan miras mallarını elde edebilmeleri için mirasçılık belgesini mahkemeye başvurarak almaları gereklidir. Belirtmek gerekir ki; yabancıların kendi ülkelerinde yetkili makamlara başvurarak mirasçı olduklarını gösteren mirasçılık belgesini almaları gereklidir. Kendi ülkelerinde tanzim edilen mirasçılık belgesine Apostil şerhinin eklenmesi gereklidir.
Yabancı şahısların kendi ülkelerinde mirasçılık belgesini almasından sonra Türkiye’de dava açarak mirasçılık belgesi talep etmeleri gereklidir. Bu davaya kendi ülkelerinde aldıkları ve apostil şerhi ekledikleri mirasçılık belgesini eklemeleri gereklidir. Türk mahkemeleri davacıların gerçekten mirasçı olup olmadıklarının kontrolünü davacıların kendi ülkelerinden getirdikleri mirasçılık belgesine göre yapacaktır.
Yabancılara miras kalan malların menkul ve gayrimenkul mallar olması durumunda paylaşımında farklılıklar meydana gelecektir. Şöyle ki; Türkiye’de bulunan gayrimenkullerin miras yoluyla intikalinde ve paylaşımında Türk kanunları uygulanacaktır. Başka bir deyişle miras bırakanın ve mirasçıların yabancı olmaları halinde dahi Türkiye’de bulunan gayrimenkullerin miras yoluyla paylaştırılması ve mirasçılara intikali Türk kanunlarına uygun bir şekilde olacaktır. Miras kalan malların menkul olmaları halinde ise miras bırakanın vatandaşı olduğu ülkenin milli kanunlarına göre paylaştırılacaktır.
Örnek vermek gerekirse; Rusya Federasyonu vatandaşı olan bir kişinin İstanbul’da bir adet dairesi ile banka hesabında birikmiş parası olduğunu ve geride bir çocuğu ile annesinin mirasçıları olarak kaldığını varsayalım. Bu kişi vefat ettiğinde mirasçıları öncelikle Rusya Federasyonu yetkili makamlarına başvurarak mirasçılık belgesi almalıdır. Mirasçılık belgesine Apostil şerhi eklendikten sonra İstanbul’daki yetkili mahkemelerde mirasçılık belgesi davası açılmalıdır. Bu noktada Türk mahkemesi miras kalan malların niteliklerini tespit edecektir. İstanbul’da bulunan daire gayrimenkul olduğundan dairenin paylaştırılması Türk kanunlarına göre yapılacaktır. Banka hesabında bulunan para açısından ise paylaştırma miras bırakanın vatandaşı olduğu Rusya Federasyonu kanunlarına göre yapılacaktır. Bu durumda, İstanbul’daki taşınmaz için Türk kanunları uygulanacağından mirasçı olarak sadece miras bırakanın çocuğu kalacaktır. Türk kanunlarındaki miras sistemine göre miras bırakanın altsoyu bulunuyorsa üst soyuna miras kalamayacaktır. Bu sebeple İstanbul’daki daire sadece çocuğuna kalacaktır. Banka hesabındaki para için ise Rusya Federasyonu kanunları uygulanacağından çocuğu ve annesi mirasçı olarak paylarını alacaklardır.
Mirasçılık belgesi alındıktan sonra mirasçılar malların kendilerine intikal etmesini sağlayabilirler. Gayrimenkul malların mirasçılara intikali için mirasçılık belgesi ile gayrimenkulün bağlı bulunduğu Tapu Müdürlüğü’ne başvuru yapılması gereklidir. Gayrimenkulün değerine bağlı olarak veraset vergisi ödenmesi de gerekli olabilir. Otomobillerin devri için mirasçıların yine mirasçılık belgesi ile Trafik Tescil Müdürlüklerine başvuruda bulunmaları gereklidir. Banka hesaplarındaki paralar için de bankalara mirasçılık belgesi ile başvurulması yeterlidir.
- Türkiye’de bulunan miras malları için mirasçılık belgesi davası nerede açılır?
Murisin Türkiye’de kayıtlı olan yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerdeki mahkemede mirasçılık belgesi davasının açılması gerekir. Miras bırakanın Türkiye’de kayıtlı yerleşim yeri adresi bulunmuyorsa miras mallarının bulunduğu yerdeki mahkemelerde davanın açılması gereklidir.
- Miras bırakan akrabamın Türkiye’deki mallarını nasıl bulabilirim?
Miras bırakanın geride hangi malları bıraktığını bilmeyen mirasçılar miras mallarının tespiti amacıyla dava açmak zorundadır. Bu dava ile mahkemeler, miras bırakanın üzerine kayıtlı gayrimenkulleri, otomobilleri, banka hesaplarını, borsa hesaplarını, hisse senetlerini, bankalarda bulunan kiralık kasalarını ve benzeri mallarını tespit etmektedir.